Vrouwen vs mannen: burn-out klachten

Wist je dat vrouwen gemiddeld 36 uur onbetaald werk per week doen, tegenover 21 uur bij mannen?

Veel stress, moeite met ontspannen, gejaagdheid, en prikkelbaarheid. Tja, de algemene burn-outklachten zijn bij vrouwen en mannen grotendeels gelijk. Toch kampen vrouwen vaker met burn-outklachten dan mannen. Specifiek zien we dat moeders met kleine kinderen vaker burn-out of overspannen raken dan vaders. Hoe komt dat? En nog belangrijker: wat kun je daar als werkgever aan doen?

Burn-outklachten bij vrouwen

Diverse studies laten zien dat vrouwen over het algemeen meer stress ervaren en daardoor ook meer risico lopen op een burn-out. Uit Nederlands onderzoek uit 2017 (onder 72.000 werkende Nederlanders) blijkt bijvoorbeeld dat 15% van de vrouwen zich ziek meldt met burn-outklachten tegenover 9% van de mannen.

Ook laten cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek uit 2021 zien dat 19% van de vrouwen burn-outklachten ervaart, tegenover 16% van de mannen. Verder blijkt uit cijfers van huisartsen dat in 2021 158.600 vrouwen bekend waren bij de huisarts met overspannenheid, ten opzichte van “maar” 81.800 mannen.

Onderzoekers Angelique de Rijk en Camilla Blomdal deden literatuuronderzoek naar de verschillen tussen mannen en vrouwen in het aantal mensen dat kampt met burn-outklachten. Wat bleek? In 48% van de bekeken studies scoorden vrouwen hoger op burn-outs, in 25% scoorden mannen hoger en in 27% van de testen was er geen genderverschil. Vooral op het gebied van uitputting zijn man-vrouw-verschillen te zien. In de studies waarin naar uitputting is gekeken, zie je in 65% van de gevallen hogere scores voor vrouwen. In maar 10% van de testen scoorden mannen hoger op uitputting.

Burn-outklachten die vrouwen en mannen ervaren, zijn bijvoorbeeld:

• oververmoeidheid
• concentratieproblemen
• stemmingswisselingen
• slecht slapen
• moeite met focussen
• snel geïrriteerd zijn
• veel piekeren
• verminderde productiviteit
• lichamelijke klachten als buikpijn of hoofdpijn
  
  

Waarom zijn vrouwen gevoeliger voor burn-outklachten?

Hoe komt het dat vrouwen vaker last hebben van burn-outklachten dan mannen? We zetten 4 mogelijke oorzaken op een rij.

Vrouwen besteden meer tijd aan het huishouden en de kinderen

Decennia geleden was er nog een traditionele rolverdeling in gezinnen. Vrouwen zorgden voor de kinderen en deden het huishouden, terwijl de man werkte om in zijn eentje het gezinsinkomen te verdienen. Inmiddels is er veel veranderd. Maar liefst 77,1% van de vrouwen tussen 15 en 65 jaar werkt. Ook bestaat er ouderschapsverlof voor vaders en is het geboorteverlof voor vaders verlengd naar 1 week. Daardoor hoeven vaders niet meer 2 dagen na de geboorte van hun kind alweer op de werkvloer te verschijnen.

Toch is de verdeling tussen mannen en vrouwen nog altijd niet gelijk. Vrouwen nemen (al dan niet onbewust) nog steeds vaker het grootste deel van de zorg én het huishouden op zich. Onderzoek van het Sociaal Cultureel Planbureau laat zien dat moeders ruim 36 uur per week onbetaald werk verrichten en vaders zo’n 21 uur. Met onbetaald werk bedoelen we zorg voor de kinderen, maar bijvoorbeeld ook schoonmaken in huis, de kinderen naar school brengen of het eten koken.

Onder andere deze cijfers laten zien dat de taakverdeling nog niet 50/50 is bij heterostellen:

• Ongeveer 39% van de vrouwen gaat minder werken na de geboorte van haar eerste kind. Slechts 9% van de mannen doet dit. (bron: Emancipatiemonitor 2022)
• Vrouwen besteden gemiddeld 26 uur per week aan onbetaalde zorgtaken (zoals het huishouden, de zorg voor de kinderen en de boodschappen). Voor mannen is dit gemiddeld 17 uur per week.
• Dat verschil is nog groter bij ouders met thuiswonende kinderen. Voor hen gelden de genoemde cijfers: moeders doen zo’n 36 uur onbetaald werk per week en mannen 21 uur. (bron: SCP)
• Zo’n 92% van de mannen blijft fulltime werken na de geboorte van een kind. Bij vrouwen is dit maar 17%. Vrouwen maken die keuze lang niet altijd uit vrije wil. Ook factoren als slechte verlofregelingen, weinig flexibele werktijden en dure opvang spelen hierbij mee. Ook is het soms financieel slimmer als de man meer blijft werken dan de vrouw.
• Overigens blijkt uit de Emancipatiemonitor dat 41% van de Nederlandse heterostellen betaald en onbetaald werk het liefst zo gelijk mogelijk verdelen. Toch slaagt maar 9% van deze stellen daarin.

Waar deze ongelijke verdeling door komt? Zouden impliciete genderovertuigingen hier iets mee te maken? In ieder geval speelt mee dat vrouwen 3 maanden zwangerschapsverlof krijgen na hun bevalling. Mannen moeten daarentegen aanvullend geboorteverlof of ouderschapsverlof opnemen als zij er na de bevalling langer dan 1 week fulltime voor hun kind (en partner) willen zijn. Als al in het begin automatisch meer zorgtaken bij de vrouw liggen, is het niet vreemd dat die verdeling zo blijft. 

Landen als Zweden pakken dit trouwens heel anders aan. In Zweden hebben vrouwen 6 maanden verlof na de zwangerschap. Daarna is hun partner 6 maanden thuis met het kind en hebben beide partners een gelijk aantal voor 80% doorbetaalde verlofdagen. Die gelijke verlofverdeling stimuleert dat kinderen zich aan beide partners evenveel hechten én dat er minder taken op de schouders van de vrouw terechtkomen.

Grotere mentale last bij vrouwen

Vrouwen doen niet alleen feitelijk meer onbetaald werk. Vrouwen zijn vaak ook in hun hoofd meer bezig met taken in het huishouden en rondom de kinderen. We spreken hierbij van mentale last (of “mental load”). Vrouwen zijn over het algemeen meer bezig met onzichtbare taken doen of voorbereiden. Denk aan een maaltijdplanning maken, zorgen dat de kinderen niet zonder gymspullen of lunch de deur uitgaan, cadeaus kopen voor kinderfeestjes, de paklijst voor vakanties maken… Over het algemeen liggen dat soort plantaken eerder bij de vrouw.

Die cognitieve taken nemen veel hersenruimte in beslag en kunnen voor stress en frustratie zorgen. Het gevolg is dat vrouwen vaak meer “aan staan”. Ook dat werkt burn-outklachten bij vrouwen in de hand.

Overigens is het vaak geen onwil van mannen dat deze mentale last meer bij vrouwen ligt. Vaak zijn dingen als consultatiebureau-afspraken of cadeautjes voor verjaardagen bij hen gewoon minder on top of mind.

Schuldgevoel bij werkende moeders

Veel vrouwen die op dit moment jonge kinderen hebben (de “millennials”), zijn opgegroeid met een moeder die relatief veel thuis aanwezig was. De generatie van hun ouders had nog een meer traditionele rolverdeling. Het is dan ook niet gek dat moeders zich (vaker dan vaders) soms schuldig voelen wanneer zij niet 5 dagen per week na schooltijd klaar zitten met een kop thee.

Hoewel dat kop-thee-idee uiteraard gechargeerd is, heerst wel degelijk nog het idee in onze maatschappij dat vooral moeders er voor hun kinderen moeten zijn. De Emancipatiemonitor van het CBS laat bijvoorbeeld zien dat…

• …83% van de Nederlanders vindt dat moeders met kinderen onder de 4 jaar maximaal 3 dagen per week zouden moeten werken.
• …maar 35% van de mensen vindt dat vaders met kinderen van 0-4 jaar 3 dagen of minder moeten werken.

Oftewel: we hebben als maatschappij andere verwachtingen van vaders dan van moeders. Niet heel vreemd dus dat veel werkende moeders een schuldgevoel ervaren. Ze willen het goed doen op werk én een goede, aanwezige moeder zijn. Als ze dan ook nog de druk voelen vanuit de maatschappij, maakt dat de stress er niet minder op.

Bovendien gaat die druk twee kanten op. Aan de ene kant krijgen veel vrouwen het te horen als ze “te veel” zouden werken (“Wie zorgt er dan voor de kinderen?”). Aan de andere kant krijgen veel moeders ook opmerkingen als ze juist minder gaan werken (“Zonde van je carrière!”). Mannen horen die vooroordelen veel minder als zij fulltime blijven werken. Niet voor niets maakte De Speld een satirisch interviewartikel over hoe oud-minister Hugo de Jonge het vaderschap en zijn werk combineert. Die vraag wordt de meeste vaders niet gesteld, terwijl moeders hier wel volop vragen over krijgen.

Andere hormoonwerking

Nog iets wat ervoor zorgt dat vrouwen vaker dan mannen burn-outklachten hebben? De hormoonhuishouding die bij vrouwen anders werkt. Zorgorganisatie Medinello beschrijft dat vrouwen vaak gevoeliger zijn voor spanningen (bijvoorbeeld op het werk of in de vriendenkring). Verder blijkt uit hersenonderzoek dat het hogere testosteronniveau bij mannen de rechterhersenhelft meer stimuleert. Daardoor kunnen mannen beter abstract en onpersoonlijk denken. Zij vatten een ruzie bijvoorbeeld minder snel persoonlijk op. Het hormoon oestrogeen, dat vrouwen meer hebben, zorgt er bij hen voor dat hun stressreactie langer aanhoudt.

Wat verder blijkt uit biologisch onderzoek? Vrouwen schieten in stress-situaties minder snel dan mannen in een vlucht- of vechtreactie. Ze proberen van nature vaker in de situatie te blijven en dingen te sussen in plaats van er fel tegenin te gaan of weg te lopen. Bij mannen verdwijnen de stresshormonen sneller, omdat zij wel fysiek in actie komen.

Burn-outklachten bij vrouwen én mannen voorkomen? Wij helpen je

Vooral werkende ouders hebben een verhoogd risico op burn-outklachten. Maar liefst 91% van de ouders vindt het ouderschap in de eerste 1000 dagen met hun kind regelmatig te zwaar. Als werkgever kun jij daarin het verschil maken.

WorkFamily Solutions helpt je daar graag bij. Wij bieden bedrijfsplekken voor kinderopvang, incidentele opvang en coaching bij vragen waar werkende ouders tegenaan lopen. Zo zorg je voor minder (stress)verzuim op het werk, meer tevreden werknemers en productievere mensen.

Benieuwd wat we voor jouw organisatie kunnen betekenen? Bekijk onze diensten of plan direct een kennismaking in. Dan vertellen we je graag meer.