Wachtlijst voor kinderopvang, wat doe je dan als werkgever?

Wist je dat 22% van de ouders die op een wachtlijst voor opvang staat noodgedwongen minder gaat werken?

Steeds meer ouders krijgen ermee te maken: hun kind kan niet direct terecht op de opvang. Vanwege een wachtlijst voor de kinderopvang moeten ze langere tijd een andere vorm van opvang voor hun kind vinden. Lastig! Want hoe doe je dat dan met werk? Maar liefst 22% van de ouders op een wachtlijst gaat minder werken vanwege de wachtlijst; en een deel van deze ouders ervaart er veel stress en onzekerheid door. Dat blijkt uit onderzoek van Ipsos. Hoe kun je medewerkers ondersteunen als ze met dit dilemma zitten? Wat kun jij als werkgever betekenen? Dit zijn 5 tips.

Waarom een wachtlijst voor de kinderopvang?

Met name in de Randstad zie je regelmatig een wachtlijst voor de kinderopvang. Dit heeft te maken met een toenemend tekort aan personeel. Daardoor is het aantal kinderopvangplekken beperkt. Het is dan ook tegenwoordig de normaalste zaak van de wereld om een kind al vóór de geboorte in te schrijven bij een crèche om zeker te zijn van een plek.

Veel mensen hebben vooral last van een wachtlijst als ze van de ene woonplaats naar de andere verhuizen met hun kinderen. Dan komen ze bij de opvangorganisatie in de nieuwe woonplaats onderaan de wachtlijst te staan. Hoe lang de wachtlijst is, verschilt per opvang. Soms gaat het om een paar maanden, soms wel een jaar.

Uit onderzoek van Ipsos blijkt dat een kwart van de ouders met opvang niet de gewenste vorm van opvang heeft. Er is een wachtlijst, de gewenste dagen zijn niet beschikbaar of ze zouden liever naar een andere organisatie gaan. Van alle ouders die op een wachtlijst staan, wacht 4 op de 10 ouders op een plek op de voorkeursopvang. Een derde wacht op een beschikbare plek op hun voorkeursdagen. Daarnaast staan 3 op de 10 ouders op een wachtlijst omdat zij helemaal geen opvangplek kunnen krijgen in de buurt.

Ervaringen van een werkende ouder zonder kinderopvangplek

Leon* kan meepraten over de lange wachtlijsten voor kinderopvang. Hij en zijn vrouw hebben twee jonge kinderen en hadden lange tijd geen opvang. “We zijn verhuisd van de stad naar een nieuwbouwwijk. In die nieuwbouwwijk kwamen in één keer heel veel mensen met jonge kinderen wonen. Daar waren de faciliteiten niet op berekend. Daardoor moesten we lang op een opvangplek voor onze kinderen wachten.”

Als noodoplossing brachten Leon en zijn vrouw hun kinderen nog een half jaar naar de opvang in de stad. Leon zucht als hij eraan terugdenkt: “Het kostte elke dag heel veel tijd om daar ’s ochtends op tijd te zijn en ’s avonds ook op tijd de kinderen weer op te halen. We stonden elke dag in de file.” Lachend: “Een van de eerste woorden van mijn oudste was zelfs ‘file’.”

Op een paar dagen was er zelfs helemaal geen opvang beschikbaar. Daarom namen Leon en zijn vrouw een half jaar lang allebei een dag ouderschapsverlof per week op. “Onze ouders wonen ver weg en kunnen dus niet zomaar oppassen. We moesten iets. Ik vond het zelf ook niet fijn dat ik daardoor voortaan niet meer op maandag op kantoor was, maar het kon niet anders. Gelukkig ging mijn werkgever ermee akkoord.”

Wat is jouw rol als werkgever als je werknemer geen kinderopvang heeft?

In principe is het vanuit de wet gezien niet jouw probleem als een medewerker geen opvangplek kan krijgen. Arbeidsrechtadvocaat Maaike Faber zegt hierover in Intermediair: “Als je [de afgesproken] uren niet kunt leveren – in dit geval omdat je bij je kind moet zijn – is dat in principe jouw pakkie-an, niet dat van de werkgever.”

Wij staan daar genuanceerder in. Als werkgever verschuif je het probleem als je alle verantwoordelijkheid bij de werknemer legt. Deze lastige situatie (mogelijk omrijden voor de crèche, de kinderen thuis moeten opvangen, etc.) kan voor stress zorgen. Dat heeft dan weer impact op de werkprestaties. Ook voor jou als werkgever is het uiteindelijk gunstiger als je goed meedenkt.

Bovendien ben je als werkgever verplicht om je medewerker verlof te geven als een medewerker dit aanvraagt. Ook kunnen medewerkers vakantiedagen opnemen om bij hun kind te zijn als er geen opvang is.

Ook Leon is blij dat zijn werkgever hier flexibel in was. “Mijn werkgever vond het natuurlijk niet fijn dat ik opeens een dag minder aanwezig was. Maar mijn leidinggevende zag ook in dat ik geen andere opties had en het zelf ook liever anders had gezien. Dat begrip vanuit mijn werkgever hielp enorm.”

Geen plek op de kinderopvang: wat kun je als werkgever doen voor je medewerkers?

Het mag dan juridisch gezien niet jouw probleem zijn dat je medewerker geen opvang heeft. Dit is juist een mooi moment waarop je kunt laten zien dat je graag meedenkt en het welzijn van je medewerkers belangrijk vindt. Hoe kun je er voor medewerkers zijn in deze situatie? Dit zijn 5 praktische tips.

1. Schuif met het werkrooster

   Werkt een medewerker parttime? Kijk dan samen of het zou helpen als je medewerker op andere dagen werkt. Soms is er op de kinderopvang op woensdag en vrijdag wel plek. Meestal zijn maandag, dinsdag en donderdag namelijk de populairste opvangdagen. Helpt het je medewerker misschien om voortaan niet op dinsdag maar op woensdag te werken, al is het maar tijdelijk? Soms is dat al een goede (tussen)oplossing om sneller op de opvang terecht te kunnen.
   
   Of helpt het misschien als je medewerker de uren anders indeelt? Als het vooral gaat om opvang na schooltijd, kun je misschien voorstellen dat je medewerker elke dag om 14.30 uur naar huis gaat en ’s avonds nog even doorwerkt. Toon ook in dat opzicht flexibiliteit als werkgever.
   
   

2. Wees flexibel met thuiswerken

   Ook mogelijkheden voor thuiswerken kunnen je medewerker helpen om minder in een spagaat te zitten zolang er geen plek is op de opvang. Dit geldt vooral als de kinderen al wat ouder zijn; jongere kinderen hebben vaak meer aandacht nodig. Maar bij oudere kinderen helpt het soms al dat er een ouder aanwezig is voor als er iets is. Bied je medewerker daarom meer mogelijkheden om waar nodig vanuit huis op te starten of een hele dag thuis te werken.
   
   Het kan zijn dat je medewerker op zo’n thuiswerkdag minder uren maakt. Veel medewerkers zullen zich daar ook al ongemakkelijk bij voelen en dan juist graag op een later moment iets terugdoen. Probeer dit te bekijken vanuit een lange-termijn-perspectief. Zodra de wachtlijst voor de kinderopvang voorbij is, kan je medewerker weer meer uren maken en zal diegene dat juist uit dankbaarheid waarschijnlijk ook graag doen.
   
   

3. Bied bedrijfsplekken voor kinderopvang aan

   Je kunt medewerkers met kinderen ook een handje helpen om eerder een plek op de opvang te krijgen. Bij WorkFamily Solutions kun je als werkgever bedrijfsplekken afnemen. Dat betekent dat je medewerkers zeker zijn van een plek op een kinderopvang vlak bij werk of bij hen in de buurt. Daardoor hebben ze geen last van de lange wachtlijst voor kinderopvang. Een goede oplossing voor structurele opvang of om de wachtlijst voor een eigen kinderopvanglocatie te overbruggen!
   
   Bedrijfsplekken aanbieden maakt je ook meteen een extra aantrekkelijke werkgever voor medewerkers met kinderen. Je laat zien dat je graag meedenkt en zelf proactief op zoek gaat naar oplossingen.
   
   

4. Wijs je medewerker op de opties voor ouderschapsverlof

   Dit is misschien een noodoptie waar veel medewerkers met kinderen zelf ook geen voorstander van zijn. Maar het is wel een  mogelijkheid. Zit er echt niets anders op dan bijvoorbeeld een dag extra thuis zijn zolang de opvang geen plek heeft? Wijs je medewerker dan op de opties voor ouderschapsverlof.
   
   Er bestaat zowel betaald ouderschapsverlof als onbetaald ouderschapsverlof. Bij betaald ouderschapsverlof krijgen ouders 70% van het loon doorbetaald en mogen zij 9 weken aan verlof opnemen in het eerste jaar van hun kind. Daarnaast is er onbetaald ouderschapsverlof. Daarbij gaat het in totaal om 26x een hele werkweek die ouders mogen opnemen in de eerste 8 levensjaren van hun kind. Als ouders meerdere kinderen hebben, dan geldt dit aantal verlofuren per kind.
   
   Vertel je medewerker meer over de mogelijkheden hiervoor en de financiële consequenties ervan. Ga er ook flexibel mee om als je medewerker hierom vraagt. Het is misschien niet ideaal, maar geeft je medewerker wel wat verlichting in deze hectische overbruggingsperiode. Onthoud ook: als je medewerker nu ruimte krijgt om deze situatie goed op te lossen, levert dat jou weer loyalere medewerkers op en is de kans op werkstress kleiner.
   
   Daarnaast zijn er 2 andere soorten verlof waar je medewerker gebruik van kan maken:
   Je medewerker kan calamiteitenverlof opnemen bij een onverwachte, bijzondere persoonlijke situatie. Dan krijgt de medewerker het salaris volledig doorbetaald. Dit geldt bijvoorbeeld als een medewerker op het werk wordt gebeld dat het kind ziek is of als de opvang aankondigt vandaag eerder te sluiten.
   
   Kortdurend zorgverlof is mogelijk als een medewerker voor een ziek kind moet zorgen. Maar over het algemeen is dit verlof geen optie voor een crèche die onverwacht dicht is of tijdens de wachtlijst voor kinderopvang. Bij dit verlof krijgen medewerkers 70% van hun salaris doorbetaald. Medewerkers mogen elk jaar 2x het aantal uren dat zij per week werken aan verlof opnemen. Dus iemand die 40 uur werkt, mag 80 uur kortdurend zorgverlof opnemen.
   
   

5. Denk mee en ga samen actief op zoek naar oplossingen

   Last but not least: bespreek het vooral met je medewerker. Juist op dit soort lastige momenten kun je als werkgever het verschil maken en laten zien dat je er graag voor jouw mensen bent. Probeer niet te snel oplossingen aan te dragen als “Kan je partner dan niet thuis blijven?” of “Kunnen je ouders niet oppassen?”. Waarschijnlijk heeft je medewerker zelf al van alles overwogen. Ook heeft niet iedereen familie dicht bij wonen die makkelijk kan oppassen.
   
   Vraag liever aan je medewerker waar hij of zij bij geholpen is. Wat zou je medewerker verlichting geven in deze situatie? Heeft je medewerker zelf al iets bedacht? Kunnen roosteraanpassingen helpen? Is verlof een goede optie? Er kan van alles, maar uiteindelijk is het belangrijkste dat jullie samen tot een plan komen dat werkt.
   
   

Help jouw werknemers met gegarandeerde kinderopvang

Lange wachtlijsten voor de kinderopvang zijn dus regelmatig een hoofdbreker en stressfactor voor ouders. Gelukkig kun je daar als werkgever een handje bij helpen. 

Bij Kindergarden helpen we organisaties om medewerkers met kinderen te ondersteunen. Dat doen we met bedrijfsopvangplekken, expertise en coaching. Met onze bedrijfsplekken voor kinderopvang kun je medewerkers een goede opvangplek voor hun kinderen bieden. Dankzij coaching kunnen ze altijd bij een expert terecht die meedenkt om werk en ouderschap op een gezonde manier te combineren. 

Ben je benieuwd of ons aanbod bij jou past of wil je meer weten? Plan een kennismaking. Dan vertellen we je graag meer.

*De naam Leon is een pseudoniem. De echte naam van deze persoon is bekend bij de redactie.