Wat als je medewerker ziek is voor haar zwangerschapsverlof?

Wist je dat 50% van de zwangeren onder onveilige omstandigheden werkt?

Niet elke zwangerschap verloopt even probleemloos. De meeste zwangeren kunnen gelukkig tot hun verlof (deels) blijven doorwerken, maar soms lukt dit niet. Wat als je medewerker al voor haar  zwangerschapsverlof klachten krijgt, zoals bekkeninstabiliteit, heftige vermoeidheid, depressieve klachten of zelfs een zwangerschapsvergiftiging? Wat kun je dan voor je zwangere medewerker betekenen, en wat zegt de wet hierover?

Ziek voor het zwangerschapsverlof: hoe zit dat?

Niet iedere vrouw redt het qua gezondheid (van zichzelf en de baby) om tot 36 weken zwangerschap door te werken. Een groep vrouwen ervaart al vóór het verlof klachten die ervoor zorgen dat werken moeizaam gaat of zelfs helemaal niet meer lukt.

Vanuit het UWV hebben vrouwen standaard recht op minimaal 16 weken betaald zwangerschapsverlof. Dit verlof gaat in principe 4 weken vóór de uitgerekende datum in en loopt tot 12 weken na de geboorte. De vrouw kan eventueel al 1-2 weken eerder stoppen (dat heet de ‘flexibiliseringsperiode’). Het verlof eindigt dan ook 2 weken eerder. Bij een meerling is de flexibiliseringsperiode langer (8 tot 10 weken vóór de uitgerekende datum).

Welke ziektes voor het zwangerschapsverlof komen zoal voor?

Ziekte tijdens de zwangerschap gaat regelmatig een stuk verder dan “een beetje ochtendmisselijkheid”. Ook bedrijfsarts Monique van Beukering benadrukt dat een zwangerschap zeker niet iets is wat je er “even bij doet”. Haar onderzoek laat zien dat 50% van de Nederlandse zwangere vrouwen onder onveilige omstandigheden werkt. Het gaat dan niet alleen om zwaar lichamelijk werk, maar bijvoorbeeld ook om lange werkdagen of veel werkstress en deadlines.

Vrouwen kunnen in de zwangerschap verschillende soorten klachten krijgen die hun functioneren in de weg zitten. Soms kunnen ze er zelfs niet door werken. Dit zijn voorbeelden van ernstige zwangerschapsklachten:

• Bekkeninstabiliteit of rugpijn

• Zwangerschapsvergiftiging (pre-eclampsie)

• HELLP-syndroom (een ernstige vorm van zwangerschapsvergiftiging)

• Zwangerschapsdiabetes

• Te hoge bloeddruk

• Voorweeën

• Hyperemesis gravidarum (HG, extreme misselijkheid en overgeven tijdens de zwangerschap)

• Extreme vermoeidheid 

• Prenatale depressie

• Somberheidsklachten (soms deels veroorzaakt door hormoonschommelingen)

• Angstklachten

Of je medewerker nog kan doorwerken, hangt erg af van de precieze klacht en de ernst daarvan. Vrouwen met zwangerschapsdiabetes kunnen met tips van de gynaecoloog en/of bedrijfsarts wellicht nog wel werken. Maar onder andere het HELLP-syndroom is dusdanig ernstig dat bijna alle vrouwen met dit syndroom niet meer mogen werken of zelfs opgenomen moeten worden.

Ook ogenschijnlijk minder heftige klachten kunnen een vrouw overigens erg in de weg zitten. Vrouwen die extreem vermoeid zijn, kunnen bijvoorbeeld vaak minder werk gedaan krijgen dan anders of hebben meer pauzes nodig.

Ziektewet en zwangerschap

Kan je medewerker door ziekte tijdens het zwangerschapsverlof al eerder niet meer werken? Dan kan ze zich ziek melden. Als het om een langere periode van ziekte gaat, kun je als werkgever een Ziektewet-uitkering aanvragen bij het UWV. Die uitkering is 100% van het dagloon. De uitkering eindigt zodra je medewerker beter is of zodra het zwangerschapsverlof ingaat. Als de ziekte niet door de zwangerschap komt, dan gelden andere regels. De vrouw krijgt dan 70% van het dagloon uitgekeerd.

Let op: gevaren van lichamelijk inspannend werk en werkstress

Verder is het goed om te beseffen dat hetzelfde aantal uren blijven werken niet altijd gezond is voor moeder en kind. Bedrijfsarts en hoofdonderzoeker Monique van Beukering deed samen met de afdeling Verloskunde van het Amsterdam UMC onderzoek naar werk tijdens de zwangerschap. Daaruit komen een paar belangrijke feiten naar voren:

• Zo’n 7% van de zwangere Nederlandse vrouwen heeft een bevalling vóór 37 weken zwangerschap. Dit risico stijgt naar 10% als zwangere vrouwen tijdens hun werk vaak 3 uur of langer staan, lichamelijk inspannend werk doen of 5 kilo of meer tillen. 

• Ook zwangeren die meer dan 40 uur werken, lopen een grotere kans op een te vroege bevalling. 

• Bij vrouwen die een twee- of drieling verwachten die minstens 28 uur per week werken of avond- of nachtdiensten draaien, is het risico op vroeggeboorte 2-3x zo groot. Ook gaat het dan vaker om een extreme vroeggeboorte (vóór 32 weken zwangerschap).

• Verder blijkt uit onderzoek van Tanja Vrijkotte dat vrouwen die onder hoge druk werken, veel deadlines hebben en werkweken van meer dan 32 uur maken, gemiddeld een 150 gram lichtere baby krijgen. Dat is vergelijkbaar met het effect van roken op het geboortegewicht.
  
  

Hoe kun je een medewerker ondersteunen als zij ziek is tijdens de zwangerschap?

Is je medewerker ziek tijdens de zwangerschap of heeft ze veel klachten? Ga dan vooral in gesprek en denk mee. Wat lukt wel, wat niet? Helpt het bijvoorbeeld om kortere dagen te maken of om een dag minder te werken? Of om de taken aan te passen? Probeer je flexibel op te stellen, ook al is het lastig dat je medewerker al eerder minder beschikbaar is dan gedacht. Ze voelt zich hier zelf waarschijnlijk ook vervelend over. Juist als je in deze periode meedenkt, zal een medewerker zich op andere momenten ook flexibel opstellen naar jou.

Daarnaast zijn dit 7 tips die helpen om je medewerker goed te ondersteunen:

1. Vraag proactief aan je medewerker hoe het gaat. Voor vrouwen ligt de drempel vaak erg hoog om zelf te laten weten dat het moeizaam gaat. Verlaag die drempel door er zelf naar te vragen. Laat het ook weten als je het idee hebt dat het veel voor haar is. Dan hoeft ze hier niet zelf mee te komen. 

2. Zorg voor een goede en ergonomische zitplek. Dat is extra belangrijk als de zwangere vrouw al rugklachten, bekkeninstabiliteit of andere lichamelijke klachten heeft. Ook kan het wellicht klachten voorkomen. Kijk samen met de arbodienst of een zorgverlener van je medewerker wat nodig is om de werkplek goed aan te passen.

3. Denk mee over andere werktijden. Misschien wil de vrouw wel graag haar gebruikelijke aantal dagen blijven werken, maar helpt het om bijvoorbeeld later te beginnen of eerder weg te gaan. Zeker bij vermoeidheid kan dat al veel verschil maken.

4. Denk mee hoe je het werk minder stressvol kunt maken. Werkstress kan in de zwangerschap extra klachten geven, ook voor de ongeboren baby. Kijk, zeker als je medewerker stressklachten ervaart, samen wat stress geeft. Wellicht kun je het takenpakket hierop aanpassen.

5. Sta het toe om thuis te werken. Dit kan bijvoorbeeld een uitkomst zijn als een vrouw erg vermoeid is. Als thuiswerken mogelijk is, kan ze dan tussendoor haar bed even opzoeken.

6. Spreek elkaar aan op zwangerschapsdiscriminatie. Schrikbarend maar waar: 43% van de zwangeren krijgt te maken met zwangerschapsdiscriminatie, maar slechts 11% van deze vrouwen meldt dit. Het gaat dan ook om opmerkingen als “Je bent zwanger, niet ziek, hè?!” of “Je wilde toch zelf een kind?”. Hoor je dit soort uitspraken? Zeg er iets van.

7. Wijs op de opties voor ouderschapsverlof. Als een vrouw een pittige zwangerschap heeft gehad, heeft ze misschien behoefte aan extra verlof na het zwangerschapsverlof. Wijs haar dan op de mogelijkheid om 9 weken betaald verlof op te nemen in het eerste jaar van het kind. In die periode krijgt ze door het UWV nog 70% van haar (gemaximeerde) dagloon doorbetaald. Dit kan de overgang terug naar werk minder hectisch maken.
   
   

Nog een tip: neem de stress rondom kinderopvang weg

Een kind krijgen is een levensveranderende gebeurtenis voor nieuwbakken ouders. Veel ouders moeten dan ook in het begin zoeken naar een nieuwe balans tussen werk en privé, ook na een tweede of derde kind. Ondersteun medewerkers hierbij met onze kinderopvangdiensten. Dan hoeft je medewerker zich in elk geval niet ook nog zorgen te maken over een plek op de kinderopvang. Met ons aanbod verzeker jij je medewerkers van een plek op een opvang in de buurt.

Ben je benieuwd wat WorkFamily Solutions voor je medewerkers kan betekenen? Bekijk ons aanbod of plan een kennismaking. Dan kijken we samen wat past bij jouw organisatie.