Schuldgevoel bij werkende ouders: waarom hebben zoveel mensen hier last van?

Wist je dat schuldgevoel bij ouders voor een groot deel komt door het gebrek aan rolmodellen in eerdere generaties?

Ouders kunnen zich schuldig voelen als ze na de geboorte van hun kind minder gaan werken. Of ze voelen zich schuldig naar hun kind toe als ze op kantoor zitten. Voornamelijk door maatschappelijke verwachtingen ervaart zo’n 86% van de moeders schuldgevoelens rondom het werkende ouderschap (bron: WIJ). Ook vaders lopen tegen dingen aan. Waar komt dat schuldgevoel toch vandaan? Wat merk je er als werkgever van en hoe kun je medewerkers helpen om - schuldgevoel of niet - met minder stress naar kantoor te komen?

Vooral moeders ervaren veel schuldgevoelens rondom het werkende ouderschap. Kunnen ze hun kind na 3 maanden “al” naar de opvang brengen of is dat te vroeg? Is het wel goed voor het kind om naar de opvang te gaan en hun ouder te missen? Werkende ouders voelen zich heel verantwoordelijk en willen het allerbeste voor hun kind. Ze kunnen zich daarom schuldig voelen richting hun kind als ze niet bij hem of haar zijn. Of ze voelen zich schuldig naar hun werkgever toe als ze juist niet beschikbaar zijn voor werk of “alweer” hun zieke kind midden op een werkdag van de opvang moeten ophalen.

Andere ouders maken zich vooral druk over de vraag “Doe ik het wel goed als ouder?”. Social media die ouders continu met nóg meer ideeën over de opvoeding en het (werkende) ouderschap confronteren, helpen daarbij niet mee. Het is een complexe tijd om vader of moeder te zijn. De verwachtingen over hoe je het ouderschap invult, zijn hoog. Dat geldt zowel voor de verwachtingen van ouders zelf als vanuit hun omgeving.

Waardoor ontstaat schuldgevoel bij werkende ouders?

Het schuldgevoel bij werkende ouders (vooral bij moeders) ontstaat onder andere door generatieverschillen. Veel moeders van nu zijn opgegroeid met een moeder die niet tot nauwelijks werkte toen zij jong waren. Daardoor heerst nog altijd het onterechte beeld dat een ‘goede moeder’ veel thuis is met haar kind. 

 Ook Joyce Kuppens en Sara Akhtar-Franklink (oprichters van het platform Work It Mama) zien de rol van generatieverschillen. Akhtar-Franklin legt in LINDA. uit: “[Dit is] pas de tweede generatie vrouwen die werk en gezin combineren. De maatschappij is daar nog niet volledig op ingericht.” Het frappante is dat we van ‘goede vaders’ een ander beeld hebben. Vaders van nu zijn immers vaak opgegroeid met vaders die de kostwinner waren. Bij mannen zien we dan ook eerder een schuldgevoel als ze besluiten een dag minder te werken dan schuldgevoel rondom er niet genoeg zijn voor het kind.

Ook de omgeving wakkert onbedoeld regelmatig schuldgevoelens aan bij werkende ouders. Vrouwen krijgen tijdens de zwangerschap van hun eerste kind vaak de vraag: “Hoe ga je dat doen? Ga je minder werken?”. Zo’n 45% van de Nederlandse vrouwen gaat minder werken na de bevalling van haar eerste kind. Mannen werken in 79,5% van de gevallen nog 35 uur per week of meer als zij een kind tussen de 4 en 12 jaar hebben (bron: CBS). Vrouwen met kinderen die fulltime blijven werken, voelen vaak de druk om zich te verontschuldigen. Overigens krijgen zij het ook bij andere keuzes (minder werken of stoppen met werken) vaak voor de kiezen. Kortom: er is áltijd wel commentaar.

Kun je hier als werkgever iets bij betekenen?

Nu kun je als werkgever niet zomaar schuldgevoelens wegnemen; dat is jouw taak ook niet. Wel kun je er op verschillende manieren voor je werknemer zijn in de hectische fase die het leven met jonge kinderen is. Hoe? Dit zijn 7 tips.

1. Tackel ongevraagde meningen en discriminatie op de werkvloer

Met name werkende moeders ervaren vaak al veel schuldgevoel rondom het werkende ouderschap. Ongevraagde meningen van anderen als “Goh, moet dat ouderschapsverlof nou echt?” of “Is je kind alwéér ziek?” helpen dan zeker niet mee. En vergis je niet: ook vaders die minder gaan werken, horen soms opmerkingen als “Goh, heb jij een papadag?” of “Oh leuk, wat ga je doen op je vrije dag?” terwijl zorgen voor een klein kind óók hard werken is. 

Die opmerkingen maken werkende ouders onnodig onzeker, zeker als ze zelf al een schuldgevoel hebben. Spreek elkaar erop aan als je opmerkingen hoort als “Goh, moet je niet bij de kinderen zijn?”, “Ga je niet minder werken dan?” of “Kunnen opa en oma niet oppassen?”. Zo kun je een positieve cultuur creëren en dus een gezinsvriendelijke werkgever worden.

2. Stip de opties voor ouderschapsverlof aan

Ook ouderschapsverlof kan een goede optie zijn voor je medewerker om werk en gezin makkelijker te combineren. Ouders mogen in het eerste jaar van hun kind 9 weken betaald ouderschapsverlof opnemen. Ze kunnen die 9 weken achter elkaar opnemen, maar ook verspreid over het hele jaar. 

Tijdens het verlof krijgen ouders 70% van hun loon doorbetaald. Ze kunnen ook extra onbetaald ouderschapsverlof opnemen: maximaal 26 werkweken in de eerste 8 levensjaren van een kind. Dit kan een goede optie zijn als je werknemer bijvoorbeeld tegen schuldgevoelens vlak na de geboorte aanloopt of als een kind hulpbehoevend is. Merk je dat je medewerker hiermee worstelt? Bied aan dat ouderschapsverlof mogelijk is. Niet iedere werknemer weet hiervan en weet ook dat het verlof voor een groot deel wordt doorbetaald.

Tip: wil je nog meer meedenken met je medewerkers met kinderen? Dan kun je ook (zoals onder meer a.s.r. en het WNF doen) aanbieden om tijdens het verlof 100% door te betalen in plaats van 70%. Daarmee stimuleer je ouderschapsverlof nog meer.

3. Voer een open gesprek als je medewerker kinderen krijgt

Ouders krijgen al genoeg ongevraagde adviezen over de combinatie van werk en gezin. Veel werkende ouders voelen zich nauwelijks vrij in hun keuze om al dan niet minder te werken. Hierin kun jij als werkgever het verschil maken door zelf open het gesprek aan te gaan over dit onderwerp en mee te denken. Vraag om te beginnen hoe je medewerker het zelf voor zich ziet op het werk in combinatie met een gezin. Wat zou zijn of haar ideale scenario zijn qua werk/privé-verdeling? Loopt je medewerker daarbij tegen dingen aan? En welke afwegingen spelen mee?

Zodra je dat helder hebt, kun je met je medewerker meedenken over een oplossing. Misschien blijkt dat je medewerker zich zorgen maakt over de flexibiliteit die de baan vereist. Of wellicht loopt je medewerker ertegenaan dat het lastig wordt om het kind naar de opvang te brengen als de eerste meeting altijd om half 9 start. Kun je meebewegen en zo tot een oplossing komen? Soms maken kleine aanpassingen al het verschil. Ook krijg je meer betrokken medewerkers als je laat zien mee te denken met werkende ouders.

4. Breng werkende ouders met elkaar in contact

Veel werkende ouders worstelen met de werk-privébalans en ervaren schuldgevoelens richting hun kind én werkgever. Toch voelen ze zich hier  vaak alleen in. Daarin kun jij als werkgever het verschil maken.

Soms geeft het al veel lucht wanneer een ouder merkt dat hij of zij niet de enige is die hiermee worstelt. Kijk daarom eens of je werkende ouders binnen je organisatie met elkaar kunt verbinden. Ruim bijvoorbeeld tijd in voor een maandelijkse lunch waaraan werkende ouders kunnen deelnemen als ze dat willen. Alleen al de herkenning kan helpen om het minder zwaar te maken.

5. Verzeker je medewerkers van goede kinderopvang

Voor werkende ouders is kinderopvang niet zomaar geregeld. Er zijn vaak lange wachtlijsten voor kinderopvang of er is geen plek beschikbaar op de gewenste dag. Als werkgever kun je medewerkers hierbij ondersteunen door zelf kinderopvang beschikbaar te stellen.

WorkFamily Solutions helpt jou om de stress rondom kinderopvang bij je medewerkers weg te nemen. Dankzij onze gegarandeerde plekken voor kinderopvang zijn ouders altijd zeker van een kwalitatief goede opvangplek. Op een Kindergarden-vestiging in de buurt! Ook flexibele opvang is mogelijk als er plotseling extra opvang nodig is. Dat is voor veel ouders een last van hun schouders.

Ben je benieuwd naar ons aanbod voor gegarandeerde kinderopvang en flexibele opvang? We vertellen je er graag meer over. Plan een kennismaking. Dan denken we mee wat we kunnen betekenen.

6. Schuif in het werkrooster als dat ouders helpt

Voor ouders is het regelmatig een hele puzzel om op tijd op de kinderopvang en op het werk te verschijnen, en om ’s avonds weer op tijd hun kind op te halen. Dat geldt al helemaal zodra er ook nog ouderavonden, schoolreisjes, sportwedstrijden en andere basisschoolverplichtingen bij komen. Het kan al een enorm verschil maken wanneer jij je flexibel opstelt als werkgever. Soms maakt een iets ander rooster of meer flexibiliteit in de werktijden hét verschil tussen wel of niet gestrest op kantoor verschijnen.

Volgens Akhtar-Franklin van het platform ‘Work It Mama’ heeft 97% van de moeders behoefte aan flexibiliteit, maar krijgen maar weinig vrouwen die. Naar vaders is niet gevraagd, maar ongetwijfeld helpt het om bij vrouwen een last van de schouders te tillen als ook mannen die flexibiliteit ervaren.

Je kunt bijvoorbeeld hieraan denken:

• Is het een drukke periode qua werk? Bied aan dat je medewerker ook ’s avonds dingen mag inhalen en dan ’s middags eerder weg kan gaan.

• Is er geen plek op de opvang op bepaalde dagen? Kijk of het mogelijk is om de vrije dag van je medewerker op vrijdag bijvoorbeeld naar dinsdag te verschuiven.

• Lukt het je medewerker vanwege de rit naar de opvang niet om al rond 9 uur op kantoor te zijn? Spreek af dat half 10 ook prima is.

• Heeft een medewerker veel avond- of nachtdiensten of zijn de diensten onregelmatig? Denk mee over een oplossing. Kun je bijvoorbeeld afspreken dat je medewerker minder avond- of nachtdiensten draait of dat daar meer regelmaat in komt?

Let wel op dat je werkende ouders niet méér privileges geeft dan medewerkers zonder kinderen. Ben je flexibel voor werkende ouders, wees dan ook flexibel richting medewerkers zonder kinderen wanneer zij bepaalde behoeften hebben.

7. Bied individuele coaching aan werkende ouders aan

Merk je dat een werknemer met kinderen veel stress ervaart of moeite heeft met de werk-privéspagaat? Soms kan gespecialiseerde coaching voor werkende ouders helpen om weer zelf de regie te nemen en minder stress te hebben. Bij deze coaching leren ouders om bewuster te kiezen voor wat zij belangrijk vinden. Dat maakt het bijvoorbeeld ook makkelijker om met vooroordelen van buitenaf om te gaan en om steviger in hun schoenen te staan.

Als werkgever profiteer je daar ook van. Een verstoorde werk-privébalans of moeite met oordelen van anderen veroorzaakt vaak veel stress. Als je medewerkers tools biedt om daarmee aan de slag te gaan, ervaren ze ook op het werk minder stress en komen ze met meer enthousiasme naar kantoor.

Wist je dat WorkFamily Solutions organisaties ook ondersteunt met coaching voor werkende ouders? Onze coaches staan graag voor je klaar.